SELŞAMLAR,,
MEYVA YETİŞTİRİCİLİĞİ
NAR YETİŞTİRİCİLİĞİ Bir ılıman iklim meyve türü olan narın ana vatanı, Ortadoğu, Anadolu,ve Kafkasya ile İran Körfezi arasında kalan bölge olup, binlerce yıldırüretimi ve tüketimi yapılmaktadır.
Nar bitkisi doğal olarak küçük yapılı ağaçlar olduğu için birim alanadikilen fidan sayısı ve dolayısıyla ürün miktarı fazla, hasat veilaçlaması kolay, muhafaza ve taşımaya dayanıklılığı, uzun bir dönemdepazara arz olanağı gibi avantajları olan bir bitkidir. Nar, Türkiye'ninhemen her bölgesinde görülmekle birlikte, en çok Ege, Akdeniz veGüneydoğu Anadolu bölgelerinde yetişmektedir.
Nar tatlı, mayhoş ve ekşi olmak üzere farklı 3 tat değerine sahiptir.Farklı yörelerde farklı kullanım şekilleri vardır. Nar bitki kökündenmeyve çekirdeğine kadar her yönüyle değerlendirilebilen önemli birendüstri meyvesidir. Nar genellikle taze olarak tüketilmekte ise demuhafaza süresi uzun olduğundan (2-3 ay) değişik şekillerde tüketimi deyaygındır. Demir, potasyum ve özellikle C vitamini açısından çok zenginolduğu için en ideali taze tüketimdir. Ekşi nar sularından, sirke vesitrik asit elde edilmekte ayrıca kaynatılıp koyulaştırılarak çorba vesalatalarda limon yerine kullanılabilmektedir . Tansiyon düşürücü,ateşli hastalıklarda ateş düşürücü ve hazmı kolaylaştırıcı, adalekasılmalarını, barsak enfeksiyonlarını önleyici, barsak parazitlerinidüşürücü, ishal ve dizanteri tedavilerinde kullanılan çeşitli ilaçlarınyapımında kullanılmasının yanı sıra ferahlatıcı ve serinletici etkisivardır. Nar kabuğunda bulunan zengin tanen; deri işleme sanayiinde vemeyve sularının durultulmasında ve çinko zehirlenmelerinin önlenmesindeyoğun olarak kullanılır. Ayrıca nar kabuğu ve çiçeklerinden boya vemürekkep imalinde yararlanılmaktadır. Nar çekirdekleri pamuk tohumu ileaynı oranda yağ içermektedir. Yağ sanayiinde arta kalan posa, östrojenhormonu içeren en zengin bitkisel kaynak durumundadır. Bu da besin unuolarak hayvan yemlerine katılarak süt verimini arttırır.
Şekil 22. Nar bahçesi
Nar bitkisi 1-5 m boyunda çalı ya da ağaçcık şeklinde çok dallı birtaca sahip olup, genç dallar köşeli, koltuk sürgün uçları sivri ve iğşeklindedir.
Yapraklar Yaz sürgünleri üzerinde sık bir şekilde bulunurlar. Kenarları tüylü, üst yüzeyleri dumanlı ve açık yeşil renktedir.
Çiçekler İki eşeyli, büyük, kendine özgü kırmızı nadiren sarı ya da beyaz renkteve kokusuzdur. İlk dönemde oluşan çanak şeklindeki çiçekler meyvebağlamayıp tozlamada yardımcı olduktan sonra dökülmekte, daha sonraoluşan çiçekler meyve bağlamaktadır. Diğer meyve türlerine göre geççiçek açtığı ve çiçeklenme periyodu uzun olduğu için çiçeklenmedöneminde oluşabilecek ilkbahar geç donlarından korunur ve aynı ağaçtauzun bir zaman periyodunda gerçekleşen çiçeklenme nedeniyle soğukzararı söz konusu olsa bile yeni açan çiçekler sayesinde üretici zarargörmez.
Şekil 23. Nar çiçeği Meyveler parlak kırmızı, sarımsı, yeşil ya da beyazımsı renkte derimsiyapıda bir kabukla kaplıdır. 5-15 cm çapında ve küreseldir. Meyvelerdaneli tohumlar köşeli ve içleri serttir.
Hasat edilen meyveler dayanıklı meyve kabuğu nedeniyle depolama vetaşıma sırasında diğer meyvelere oranla daha az zarar görür ve irimeyve yapısına sahip olduğu için hasat kısa zamanda yapılır.
Tozlanma Büyük ölçüde böceklerle olur. Bazı narlar ise kısır çiçeklere sahiptir.
Verim Narlar genellikle erken yaşlarda meyveye yatarlar. İyi bakımlı bir ağaç3. Yılda meyveye yatmaya başlar. 4. Yılda tam meyve alınabilir.Ortalama verimi 35-70 kg arasındadır.
Çeşitler Ülkemizde standart nar çeşitlerinin özelliklerinin belirlenereküretimin gelişmesi de amaçlanmıştır. Bütün bölgeler için nar tipleriolarak Devedişi, Kadı, Lefon, Misk, Zivzik, Çekirdeksiz ve Hicaznarıçeşitleri önerilmiştir. Ayrıca Akdeniz Bölgesinde Keben, Katırbaşı vebazı çekirdeksiz narlar; Ege bölgesinde ise “İzmir” serisi olaraktescil ettirilen 12 adet yumuşak çekirdekli (1, 15, 23, 26, 1261, 1265,1267, 1445, 1453, 1465, 1479, 1483), 6 adet tatlı-sert çekirdekli (2,8, 10, 12, 16, 29) ve 3 adet mayhoş nar (1264, 1499, 1513) çeşitlerikullanılmaktadır.
Şekil 24. İzmir 1513 nar çeşidi İklim ve toprak istekleri bakımından seçici olmayan ve denizseviyesinden 1000 m yüksekliğe kadar hemen her yerde yetiştirilebilennar sıcak ve kurak iklim meyvesidir. Yazları sıcak ve kurak kışlarıılık ve yağışlı geçen yörelerde yetiştiriciliği uygundur . Kışları sertgeçen bölgelerde güneye bakan yönler don zararından kaçınmak içinönerilebilir. Bitki g enellikle – 10 ° C ye kadar dayanır. -15 ° C vedaha düşük sıcaklıklarda dallar, -20 ° C' de bitki zarar görür. Tropikiklimlerde her dem yeşil olmasına karşılık, Subtropik ve ılımanbölgelerinde yaprağını dökmekte ve çok az bir soğuklama ihtiyacıgöstermektedir.
Toprak İstekleri Nar, çok çakıllı kumlu topraklardan, killi ve ağır topraklara kadarhemen her türlü değişik toprak tiplerinde yetişebilir. Ekonomik ürünalabilmek için en uygun topraklar; derin, tınlı, geçirgen, hafifalkali, organik maddelerce zengin olanlardır. Ayrıca çok kurak ve çoknemli toprak koşullarında da yetişebilmektedir. Birçok bitki türü içinzararlı olabilecek 6 milimhos/cm tuz miktarına toleransgösterebilmekte, her iklim koşulunda 150 ile 200 yıl kadaryaşayabilmektedir.
Fidan üretimi Narlar, tohumla, çelikle ( odun çeliği, yeşil çelik) daldırmayla, dipsürgünleriyle ve aşıyla üretilebilmektedir. Tohumlar dinlenmeperiyoduna ihtiyaç göstermeden kolayca çimlenirler. Fakat ticari amaçlayetiştiricilik yapıldığında bu yol tercih edilmez. Ancak ıslahçalışmalarında geniş bir varyasyon elde etmek amacıyla düşünülebilir.Yaygın olarak uygulama ise; çelikle çoğaltma metodudur. En kolay vebaşarılı üretim şekli odun çeliklerinin köklendirilmesi ile olur.
Odun çelikleri, ağaçlar sonbaharda yaprağını döktükten sonra, 0,7 ile1,5 cm çapında ve 20-25 cm uzunluğunda alınır . Dikim yapılacak tarladerin sürülür ve tesviye edilir. Sıra araları el ile işlenecek ise 70cm, makine ile işlenecek ise 120 cm olacak şekilde ince çiziler açılır.Açılan çizilere 15-20 cm aralıklarla plantuvarla delikler açılıp odunçelikleri 5-6 cm'lik kısımları dışarıda kalacak şekilde dikilereksıkıştırılır. Yanmış çiftlik gübresi ve toprak karışımı ile üzerlerikümbet yapılır ve hemen can suyu verilir. Kaymak tabakası oluşturmamakiçin çepin yardımı ile kaymak tabakası kırılmalıdır. Yazın toprağın sututma kapasitesine göre 7 ile 10 gün aralıklarla bolca su verilmeli veyabani otlar temizlenmelidir. Çelikle çoğaltmada köklenme yüzdesi çokyüksek olup, yüzde yüze yakındır. Bu sistem fazla bir işgücüne ihtiyaçgöstermediğinden halk arasında da benimsenmiştir.
Yeşil çelikle üretim de az kullanılan bir yöntemdir. Yazın yapraklıolarak o yıl ki sürgünler kesilerek çelik alınır. Bu iş için sislemeseralarına ihtiyaç vardır. Köklenme ortamı kum ve perlit gibi ortamlarolmalıdır.
Dikim Narlarda genellikle ilkbahar ve sonbahar dikimi yapılır. Nar bahçesi2,5 m x 4 m, 3 m x 4 m, 4 m x 4 m veya 3 m x 5 m aralıklarla tesisedilir. Fidan çukurları 40 cm çapında 40-50 cm derinlikte açılır.Çukurun içine 2-3 kürek yanmış çiftlik gübresi ile toprak karışımıkonur. Bir yaşlı fidanlar, kök boğazının toprak seviyesinde olmasınadikkat edilerek dikilir ve fidanın yanına herek çakılarak, bağlanır vefidanın çevresi çanak yapılarak bolca can suyu verilir.
Budama Budama zamanı kışın ve yazın olmak üzere iki devrede ve ilk yıllardaşekil, daha sonraki yıllarda ise ürün budaması şeklinde yapılır. İlkyıl d ikimden sonra fidanın boyu 50-60 cm'den budanır. Eğer fidanınboyu kısa ise, sürgünler 2-3 göz üzerinden kesilerek kuvvetli büyümeteşvik edilir. Çalı formunda bitki olması nedeniyle dipten farklıyönlerden çıkan 3-4 dal seçilerek 50-60 cm'den tepeleri vurulur vealçak taçlanmaları sağlanır. Bunların dışında çıkan dip sürgünleridevamlı kesilir. Şekil budamasına 2-3 yıl devam edildikten sonra, ağaçverime yatınca, meyve veren dallar uç kısımlarda olduğu için uç almaişlemi bırakılır. Seçilen 3-4 gövde dışında çıkan dip sürgünleri oburve kurumuş dallar kesilir.
Nar dikimden itibaren üçüncü yılda ürün vermeye başlar ve 7-10.yıllarda tam verime geçer ve uzun yıllar verim verir. Ağaç yaşlandığıve verim azalması başladığı zaman (20-30 yıl) toprak üstü gövdelerikesilerek yeni sürgün teşekkülü sağlanarak gövdeler gençleştirilir.
Gübreleme Gübreleme yaprak ve toprak analiz sonuçlarına göre yapılmalıdır.Bilinçli bir gübrelemenin amacı, bitkinin ihtiyaç duyduğu besinmaddelerinin, gereken miktarda ve zamanında, bitkinin alabileceğiformlarda toprağa vermektir. Eğer analiz yaptırılmadıysa ve besinelementi noksanlığı belirtileri görülmüyorsa narlara organik gübreverilir.
Organik gübreler içinde en çok kullanılan çiftlik gübresidir. Çiftlikgübresi hem bitki besini içerir ve hem de toprak ıslah edici özelliğivardır. İlk yıllar ağaç başına 5-10 kg çiftlik gübresi verilmeli, dahasonraki verim yıllarında 40-50 kg' a kadar çiftlik gübresi gövdeçevresine dal uçlarının ulaştığı mesafeye kadar serpilerek toprağakarıştırılmalıdır.
Ayrıca narlara organik gübre olarak fiğ ve bakla bitkileri dikimdenönce veya sonraki yıllarda sıra aralarına ekilir ve çiçeklenmedöneminde sürülerek toprağa gömülür.
Genel olarak verime yatmış narlarda ticari gübre olarak:
Amonyum sülfat : 500-600 gr
Triple süper fosfat :200-300 gr
Potasyum sülfat : 150-300 gr uygulaması yapılabilir.
Sulama Narlar sıcak ve kuru hava şartlarının yanı sıra, nemli ve serin toprakşartları isterler. Yağışların yeterli olmadığı dönemlerde narlardasulama şarttır. Kaliteli ve bol ürün elde etmek ve meyvelerinçatlamasını önlemek için düzenli sulamanın (10-15 gün arayla) önemibüyüktür. Nar sulama zaman ve miktarları iyi ayarlanmalıdır. Eksik veyaaşırı ya da düzensiz sulamalarda meyve kabuğunda çatlamalargörülmektedir. Narlar genellikle tava ve karık usulü yöntemi ilesulanmaktadır. Damlama sulama, mini spring veya sızdırma usulü sulamanarlar için en idealidir. Özellikle odun gözlerinin sürmesi, çiçektomurcuklarının görünmeye başlaması ve meyve gelişmesi döneminde bolmiktarda sulanmalıdır. Meyve olgunlaştığında, derimden 10-15 gün öncesulama kesilmelidir.
Toprak İşleme Narlarda toprak işleme diğer meyvelerde olduğu gibi yapılır. İlk yıllartoprak derin sürülerek mümkün olduğu kadar ağaç gelişmesine yardımcıolmak ve ot kontrolünü sağlamak hedeflenir. Diğer yıllarda toprakişleme sadece ot kontrolü ve toprağın havalandırılması için fazla derinolmayacak şekilde, ağacın köklerine zarar vermeden yapılmalıdır.
Hasat ve depolama Narlar çeşide özgü irilik ve rengi aldığında ve kalikslerin dışa doğrukıvrılmaya başladığı devrede, bölgelere göre değişmekle birlikte,genellikle ağustos ayından başla***** kasıma kadar uzun bir dönemdehasat edilebilirler. Hasadın geniş bir zaman periyoduna yayılması işçibulma ve pazarlamada oluşabilecek sıkışıklığa engel olur. Nar meyvesisonbaharda toplandığı için halk arasında da doğal olarak nemli ve serinyerlerde (kuru kum) 2-3 ay saklanmaktadır. İdeal depo şartlarında ( +5C de % 75-80 oransal nem) 2 aya kadar sağlıklı bir şekilde muhafazasımümkündür. Narlar genellikle tek, tek makasla kesilerek hasatedilirler. Hasattan sonra bir kısmı pazara, bir kısmı da depolarakonularak muhafaza edilirler.
İNCİR HASTALIK VE ZARARLILARI İncir hastalıkları Meyve Ağaçlarında Beyaz Kök Çürüklüğü Hastalığı (Rosellinia) Kök çürüklüğüne yakalanmış ağaçlarda ilk belirti yapraklardakisararmalardır. Yaprak sararmaları ağacın tümünde veya ağacın biryönünde olabilir. Yapraklarda küçülmede olabilir. Hasta ağaçlardabüyümede durgunluk ve geriye doğru ölüm söz konusudur. Meyve verimi vekalitesi düşer, meyveler irileşmeden ve olgunlaşmadan dökülürler.
Şekil 25. Beyaz kök çürüklüğü hastalığından kurumuş incir ağacı Kökçürüklüğü ağaçların kurumasına neden olduğundan ekonomik kayıpönemlidir. Özellikle incirlerde oluşturduğu zarar diğer meyveağaçlarına oranla daha fazladır.
Mücadelesi a. Ağır ve su tutan topraklarda bahçe kurulmamalıdır.
b. Topraktafazla su birikmesine engel olunmalı, bunun için gerekirse kurutmahendekleri açılarak fazla su akıtılmalı toprağın en iyi bir şekildehavalanması sağlanmalıdır.
• Bahçeler sel sularından korunmalıdır.
• Sulama suyu ve gübre ağaçların taç izdüşümlerine verilmelidir.
• Bulaşık bahçelerde İlkbaharda ağaçların kök boğazları ana köklerekadar açılarak Yaz boyunca güneş ve hava almaları sağlanmalıdır.
• Hastalığa dayanıklı anaçlar kullanılmalıdır.
• Kimyasal mücadelede İlkbaharda ağaçların dipleri açılarak kök ve kökboğazları incelenir. Kökleri tamamen çürümüş olan fidan ve ağaçlarsökülmeli, çukurlara m 2 'ye 3 kg hesabıyla sönmemiş kireç veya %35'lik kara boya eriyiği ile bolca sulanıp kapatılmalıdır.
• Hastalık yeni başlamışsa, ağaçların çürümüş kısımları sağlam kısmakadar temizlenmeli ve temizlenen kısımlara 750 gr. Ardıç katranı+250gr. Göztaşı karışımı sürülmelidir. Sağlam ağaçları korumak için m 2' ye10 lt ilaçlı su gelecek şekilde % 5'lik kara boya veya %2'lik göztaşıeriyiği uygulanmalıdır.
İncirlerde Çelik Marazı Hastalığı Hastalık sürgünlerde büyümenin durması ve zayıf düşmesi ile belli olur.Hasta kısımlarda kabuğun altı normal rengini kaybederek esmerleşir veçürür. Hastalığa yakalanan dallardan koyu bir zamk sızar ve dallarkurur.
Şekil 26. Çelik marazı hastalığının dallardaki belirtisi İncirağaçlarının önemli bir hastalığıdır. Üreticiler emzik marazı adıverirler. Kültürel ve kimyasal program titizlikle yerinegetirilmelidir.
Mücadelesi a. Budama mevsiminde hastalık ağacın tümünü kapsamış ise böyle ağaçlar sökülmelidir.
• Hastalık yeni bulaşmış ise hastalıklı kısımlar sağlam kısma
kadar temizlenmelidir. Budanan ve temizlenen kısımlara 3 kısım ardıçkatranı+bir kısım toz halinde göztaşı karışımı sürülmelidir.
• Budama aletleri alevden geçirilerek veya sodyum hipoklorit ile dezenfekte edilmelidir.
• Budamayı takiben ağaçlara, % 2'lik Bordo Bulamacı atılmalıdır.
• Hastalıklı ağaçlardan aşı kalemi veya çelik alınmamalıdır.
İncirlerde Aflatoksin Oluşumu Aflatoksin bir çok gıda maddesinde olduğu gibi incirlerde oluşmakta vetüketim aşamasında insan sağlığı ve dış satım açısından sorunlaroluşturmaktadır.
İncirde aflatoksin oluşumunun ağaç oluşumu (taze incir) dönemindebaşladığı ve bulaşmanın ilekleme sırasında ilek arıcığı ile olduğubelirlenmiştir.
Mücadelesi • Zamanında ve tekniğine uygun şekilde budama yapılmalıdır.
• Temiz ilek kullanılmalıdır.
• Gübreleme analizlere göre yapılmalıdır.
• Ekşilik böcekleri ve sirke sinekleri ile İlkbahardan itibaren
çekici yem tuzakları ile mekaniksel mücadele yapılmalıdır.
• Hasat döneminde yere düşen buruk meyvelerin sık sık
toplanması gerekmektedir.
• Kurutmanın tahta ızgaralar üzerinde yapılması
gerekmektedir.
• Kuru incir özelliği kazanmayan incirlerde sergiden alınıp
depolanmamalı ve işlenmemelidir.
• İncir sergiden alınırken hurda incirler ayrılmalıdır.
• Hasat sonrası toprak ve ağaç üzerindeki ürün kalıntıları
toplanıp bahçeden uzaklaştırılmalıdır.
• 17726 sayılı incir yönetmeliğine titizlikle uyulmalıdır.
İNCİR ZARARLILARI Kanlı Balsıra 
Şekil 27. Kanlı balsıra ergin dişilerin üstten ve alttan görünüşü 
Şekil 28. Kanlı balsıra zararına uğramış incir sürgünü KanlıBalsıra zararlısı ağaçların sürgün, yaprak ve yoğun olduğu durumlardameyvelerinde bulunur. Hücre özsuyunu emerek ağaçların zayıf kalmasına,verimden düşmesine neden olurlar.
Mücadelesi • İncir bahçelerinde fiğ, bakla, bezelye gibi baklagiller ara
ziraatı olarak kullanılmalıdır.
• Toprağın dengeli gübrelenmesi zararlının çoğalmasını
engellemektedir.
• Potaslı gübreler kanlı balsıranın üremesini önleme yönünden
önemlidir.
• Bu zararlıya karşı 3 dönem ilaçlama yapılmaktadır.
1. İlaçlama zararlının % 90'nında yavru çıkmaya başladığı zaman, 2.İlaçlama son ileklemeden iki gün sonra başla***** Temmuzun ilkhaftasına kadar olan süre içinde 3. İlaçlama ise hasattan hemen sonrauygulanır.
İncir Kurdu İncir kurdu bulaşmaları incirin hasat döneminde bahçede başlar. Kuruincir depoya konulmadan önce ve konulduktan sonra gerekli önlemleralınmazsa incir kurdunun depoda çoğalması sonucu bulaşma ve zararkatlanarak artmaya devam eder.
Şekil 29. İncir kurdu ergin ve larvası 
Şekil 30. İncir kurdu zararına uğramış incir meyveleri İncir kurduna benzer. Gerekli önlemler alınmadığı takdirde incir kurduve meyve güvesinin kuru incirde % 60-70 oranında zarara nedenolabildiği belirlenmiştir.
Şekil 31. İncir üzerinde kuru meyve güvesi ergini Larvalar beslenerek meyvenin iç kısmını tahrip ederler. Bu böceklerayrıca meyveye bazı fungusları (mantarları) bulaştırarak meyveninekşimesine akmasına neden olurlar.
Şekil 32. İncir içinde ekşilik böceği larvası 
Şekil 33. Ekşilik böceği zararı görmüş kuru incir meyveleri Ekşilik böcekleri ve sirke sinekleri son yıllarda kuru incirde aflatoksin oluşturan A
spergillus flavus mantarınıincire bulaştırmaları nedeniyle daha da önemli hale gelmişlerdir. Buzararlıların incirde beslenmesi sonucu, ürünün kalitesinin düştüğü,tüketiminde sağlık açısından sakıncalar ortaya çıktığı görülmüştür.
Kuru Meyve Akarı Kuru meyve akarı bir depo zararlısıdır.
Şekil 34. Kuru meyve akarı • İncir bahçelerinde bu zararlının barınmasını
sağlayacak kuru dallar, işi bitmiş ilekler ve ürün artıkları toplanıp yakılmalıdır.
• İlkbaharda toprak sürümü yapılmalıdır.
• Ara konukçuluk edebilecek diğer meyve ağaçlarına yer
verilmemelidir.
• Yabancı ot temizliğine dikkat edilmelidir.
• İncir kerevetler üzerinde kurutulmalı, geceleri kerevetler üst
üste konularak üzerleri örtülmelidir.
• Bahçe deposunda ve sergilerde geceleri ışık yakılmamalıdır.
• Depolarda zararlı barınmasına olanak sağlayacak yarık, çatlak vb. girintiler sıva ile kapatılmalıdır.
• Depo eski ürün artıklarından özenle temizlenmelidir.
• Deponun içi ve dışı kireçle badana edilmelidir.
• Deponun kapı ve pencereleri zararlı girişini engelleyecek
şekilde telle donatılmalıdır.
• Depo boş olarak ilaçlanmalıdır.
• Depolama işlemi sırasında incirin bir yerden başka bir yere
nakli gündüz saatlerinde yapılmalı, gece nakil zorunluluğu varsa ürünün üzeri sıkıca örtülmelidir.
NAR HASTALIK VE ZARALILARI Nar ağaçlarında görülen en önemli hastalık meyvelerde çürüklük yapanmantari etmenlerdir. Özellikle tomurcuk döneminde havanın yağışlıgitmesi hastalığın artmasına neden olur. Bu hastalığa karşı kışınbudamadan sonra fungusit (mantar ilacı Bordo bulamacı veya bakırlı birpreparat) ile ilaçlama yararlı olur. Ayrıca çiçeklenme dönemine yakınbir devrede verilecek mantari bir ilaç da meyvelerde iç çürüklüğünüengeller. Meyveler olgunlaşmaya başladığı zaman hasattan yaklaşık 1 ayönce bir fungusit ilaçlamasıyla hem meyvelerin depolama ömrü arttırılırve hem de meyve kabuğunun renklenmesi daha fazla olur.
Nar zararlıları içinde; Yaprak Bitleri, Kabuklu Bitler, Turunçgil UnluBiti, Pamuklu Bit, Sıçanlar, Akdeniz Meyve Sineği ve Toprak altızararlıları görülmektedir. Zararlı görüldüğü andan itibaren etkili birinsektisit ile mücadele edilmelidir.
Anasayfa 
Kayıt Ol 
Giriş yap 
DEFİNE İŞARETLERİ VE ANLAMLARI 
Profiliniz 
Sosyal
Özel Mesaj
Salı Şub. 01, 2011 1:31 am tarafından kepenekli çoban
