9 BİN YILLIK YAKIT

9 Bin Yıllık Yakıt


Hayvan dışkısının kalıplara dökülerek kurutulmasıyla elde edilen, halen Anadolu’da pek çok yerde yakıt olarak kullanılan tezeğin geçmişi, bu topraklarda 9 bin yıl öncesine dayanıyor.
Dünyanın önemli arkeoloji alanlarından biri olan Çatalhöyük’te 17 yıldır devam eden kazı çalışmaları, önce Neolitik döneme ait önemli bilgileri gün yüzüne çıkarmaya devam ediyor.
İnsanoğlunun keçi ve koyunu ilk evcilleştirdiği, kap kacak yapmaya başladığı, birbirine bitişik ve kapıları çatısında bulunan evlerde, günümüzde Anadolu’nun özelikle kırsal kesiminde halen yakıt olarak kullanılan tezekle de karşılaşıldı.
22 ülkeden 120′den fazla arkeolog ve uzmanla kazı ve araştırma çalışmalarını sürdüren Stanford Üniversitesi öğretim üyesi, Çatalhöyük Kazı Başkanı Prof. Dr. Ian Hodder, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Neolitik dönemde burada 8 bin kişinin aynı anda yaşadığını söyledi.
Hodder, kazı alanında, bugünkü tek ya da 2 katlı kerpiç evlerle benzer nitelik gösteren ancak çatısından girilen evlerin içinde yaptıkları çalışmalarda bugün de Anadolu’da kırsal kesimde yakıt olarak kullanılan tezeğe rastladıklarını belirtti.
Neolitik dönem evlerin içindeki yemek ocaklarında, hayvanları besledikleri ağıllardan getirilen kurumuş hayvan dışkısının yakıt olarak kullanıldığını tespit ettiklerini ifade eden Hodder, şunları kaydetti:
”O dönemde yaşayan insanlar, daha önce doğada bulunan küçük ve büyükbaş hayvanları avlıyordu. Yerleşik hayata geçip tarımsal faaliyetlere başlayınca, yakaladıkları hayvanları evlerinin yakınlarına çitlerle yaptıkları ağıllarda beslemeye başladılar. Böylece onca zahmete katlanıp hayvan avlamak yerine, ağırlarında yetiştirdikleri hayvanların sütünden, etinden ve derisinden kolayca yararlanmaya başladılar. Bunun yanında yetiştirdikleri hayvanların dışkılarını bile değerlendirmeye başladılar. Bu hayvan dışkılarını kurutup tezek haline getirerek evlerine taşıdıklarını, kış aylarında ısınma ve yemek pişirme amaçlı olarak kullandıklarını düşünüyoruz. Tezeğin 9 bin yıldır bu topraklarda kullanıldığı bilgisi, Çatalhöyük’ü ziyaret eden turistlerin ilgisini çekiyor.”
Hodder, Çatalhöyük Kazı Alanı’nın gelişinde turistler için inşa edilen örnek evde; o dönemde av malzemesi ve kesici alet olarak kullanılan obsidyen taşı, öküz başları, hayvan postları ve dünyanın ilk sanat eserleri olarak kabul edilen duvar resimlerinin yanı sıra bir küfenin içinde tezek örneklerini de sergilediklerini sözlerine ekledi.