SÜMER ÇİVİ ALFABESİNİN LATİNCE ÇEVİRİSİ

Sümerce
Sümerlerinana dili, Güney Mezopotamyada M.Ö. 4000 yılında konuşuluyordu. M.Ö.2000'li yılların başlarında yerini konuşma dili olarak Akatça'yabıraktı, ancak Mezopotamyada M.S. 1. yüzyıla kadar, kutsal, şölensel,edebi ve bilimselbir dil olarak kullanılmaya devam etti. Daha sonra isebu dil 19. yüzyıla kadar unutuldu. Mezopotamyada konuşulan diğerdillerin aksine, Sümerce, izole diller sınıfındaydı ve döneminin veçevresinin diğer tarihi dillerinden olan ve her ikisi de Semitikdillerden olan Babilce ile Asurca'dan oluşan Akatça'dan bile farklıydı.

Sümerce tarihte bilinen ilk yazılı dildir.Sümerce çiviyazıları daha sonra Akkad ve Elamlılar tarafındankullanılmştır. Ayrıca, Hitit dili gibi hiyeroglifsel el yazılarınasahip Hint-Avrupa dillerine de uyarlanmıştır. Ugaritçe ve Eski Farsçagibi dillerin farklı ve kolay yazılış şekillerinin kökeni de,logografik işaretler içermeyen Sümerce çiviyazılarına dayanır.

Sümercebitişken bir dildir. Bu demektir ki Sümerce kelimeler, birbirindenaçıkça ayırt edilebilen bir dizi sonek ve biçimbirimden oluşur.

SÜMER ÇİVİ YAZISINDAN FİNİKE ABECESİNE

Doç. Dr. Haluk BERKMEN

Sümer dilinden daha önce söz ettim ve Türkçe ile olan ilişkisine değindim. (Bkz. 16 sayılı Sümer Dili başlıklı yazım)
Birönceki 49 sayılı yazımda Sümer yazısının resimsel (Piktografik) olarakbaşladığını, fakat zaman içinde karmaşık çivi yazısına dönüştüğünüsöyledim. Bu dönüşümü alttaki resimde görmekteyiz.

SÜMER ÇİVİ ALFABESİNİN LATİNCE ÇEVİRİSİ Ka24

Resimdekikil tablet yaklaşık 5,000 yıl eski olup Sümer kültürüne aittir. Urukşehrinden bunun gibi pişmiş kilden birçok kayıtlı tablet ele geçmiştir.Bu tablette görülen şekiller yazıdan daha çok resim görüntüsüvermektedirler. Bu simgesel anlatımın zaman içinde nasıl değiştiğinialttaki resimde, bazı örnekleri ile, görmekteyiz.

SÜMER ÇİVİ ALFABESİNİN LATİNCE ÇEVİRİSİ Ka25

İlk şekil “sag”sözcüğü olup /baş/ olarak tanımlanmıştır. Oysa ki bu sözcüğün aslı“sang” şeklinde olması gerekir. Çünkü Ön-Türkçe telaffuzunda /ng/ daimabirlikte genizden seslendirilmiştir. Bu açıdan sang = saygın olup toplumda önemli ve sayılan kişiye işarettir. Nitekim, Japonca da “san” /saygın/ demektir. Şu halde resim saygın kişiyi belirtmektedir.
Buşeklin zaman içinde nasıl değiştiğini ve MÖ. 1,000 yıllarında tanınmazbir şekle dönüştüğünü görmekteyiz. Keza, ikinci şekilde bir bacakgörülmekte ve bu şeklin bacak anlamında /gin/ sözcüğünü ifadeettiğine Sümerolog uzmanlar karar vermişlerdir. Oysa ki Türkçe kökenlibu şekil tek bir bacağı ifade etmek yerine, yürümek eylemini belirten/git/ sözcüğüdür. Gin ile git arasındaki yakın ilişki bu görüşe kesin destektir.
Üçüncüsırada görülen şekil açıkça dalgalı suyu belirtmektedir. Bu şeklin OZdamgası olduğundan söz ettim. (Bkz. 10 sayılı OSİRİS başlıklı yazım) Budamganın da zaman içinde iki dikey çizgiye dönüştüğü görülmektedir.Sümer dilinde /a/ sesi ile belirtilen su, Arapça /maa/ ve kadim Mısır dilinde /mu/ oluşu ilginçtir.
Dördüncüsırada görülen şekil açıkça bir kuşu simgeliyor. Bu şekil de önceleriherkes tarafından anlaşılabilir iken, zamanla tanınmaz bir çivi yazısısözcüğe dönüşmüştür.

This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 532x487.

SÜMER ÇİVİ ALFABESİNİN LATİNCE ÇEVİRİSİ Ka22

Öyle anlaşılıyor ki, tam kavramlar ifade eden ve logografikbir yazı türü olan Sümer yazısı, zaman içinde karmaşık Babil ve Asurçivi yazısına dönüşmüş, anlaşılmaz ve uzmanlık gerektiren karmaşık biryapıya bürünmüştür. Bu gelişime karşı, doğu Akdeniz kıyılarında Ugaritşehrini kurmuş olan Ön-Türk kökenli kültür çivi yazısını basiteindirgeyerek ilk harfe dayalı abeceyi geliştirmiştir. Üstteki resimde Ugarit abecesine ait 30 harfi görmekteyiz.
Ugarit adının OKART demek olduğunu ve bu isim ile GİRİT(Creta) sözcükleri arasında ilişki bulunduğunu belirttim. (Bkz. 27sayılı Tur ve Ok boylarının adları başlıklı yazım) Bu mantık ilehareket eden doğu Akdeniz kökenli Finike kültürü ise Ön-Türkdamgalarından esinlenerek 22 harfli Finike abecesini geliştirmiştir.

» ERMENİ ALFABESİNİN LATİNCE ÇEVİRİSİ
» PERSLERİN ÇİVİ YAZISI VE LATİNCE ÇEVİRİSİ
» sümer dili ve kültürü
» GREK DÖNEMİ ALFABESİ VE LATİNCE ÇEVİRİSİ