MADEN ÇEŞİTLERİ

Misafir

S,A..

MADEN ÇEŞİTLERİ,

A. MADENCİLİK
MADEN:Yer
kabuğunda bulunan insanlar için ekonomik değer taşıyan katı,sıvı
veya gaz halindeki her türlü maddeye maden denir.

Anadolu’da Madenciliğin Tarihçesi
Yapılan
arkeolojik çalışmalar, Anadolu’da madenciliğin
M.Ö.7000 yıllarına kadar uzandığını ve buradaki uygarlıkların
gelişmesinde önemli bir rol oynadığını ortaya koymuştur. Yer
yüzünün ilk yerleşilen karalarından biri olarak
Anadolu’da, madene dayalı yüksek uygarlıklar kurulmuştur.
Madeni çok önceleri tanıyıp kullanan Orta Asya kökenli
Türkler, Anadolu’ya gelip yerleştikçe madene dayalı
uygarlık daha da gelişmiştir.

Madenlerin Genel Özellikleri
Madenler, doğada ender olarak saf halde bulunur. Yer altında "filiz"
adı verilen bileşimler halinde çıkarılan ham madenler, işlenerek
ve yabancı maddelerden ayıklanarak (rafine edilerek) saf metal haline
getirildikten sonra kullanıma sunulur. Maden filizleri, tabakalar
arasında "damarlar" yada "yataklar" halinde bulunur.

Madenlerin İşletimesini Etkileyen Faktörler
Madenlerin işletmeye açılabilmesi için belli şartları taşıması gerekir.
1-Tenör:Bunların başında maden cevheri içindeki metal oranının
"bu orana tenor denir." Yüksek olması gelir. Bulunan ya da
bulunacak olan maden Yatağındaki maden; Metal oranı bakımından yeteri
kadar zengin değilse,
o maden işletilemez.
2-Rezerv:İşletmeye
açılacak yerdeki maden cevherinin Rezervi (yedeği) yeterli
olmalıdır. Yedeği (rezervi) az ve çabuk bitebilecek durumdaysa,
o maden işletmeye açılamaz.
3-Ulaşım: Cevheri çıkarma ve işlenecek yere nakletme çok pahalıya mal oluyorsa, o maden işletilemez.
4-Sermaye:Madenlerin
aranması, bulunan madenlerin çırarılması ve taşınması gibi
çalışmalar büyük miktarda para gerektirir. Gerekli
sermaye olmadan madenler işletilemez. Günümüzde
gerikalmış ülkelerin madenlerini gelişmiş ülkelerin
işletmesinin temel nedeni sermayedir.
5-Teknik
İmkanlar: Madenlerin işletilmesi için gerekli
araç-gereçler ile teknik personeldir. Madencilik
konusunda uzman insanlar olmadan bir maden işletilemez.
Türkiye nin Maden Zenginliği

Türkiye Dünya da maden yatakları bakımından şanslı
ülkeler arasında yer alır. Dünyada üretilen 50'yi aşkın
maden çeşidi için yapılan değerlendirmede Türkiye,
29 çeşit ile Dünyada ilk 10 ülke arasında yer
almaktadır. Bunun başlıca nedeni;
1-Ülkemizin dağ oluşumu hareketlerinden fazla etkilenmesi,
2-Dağ oluşumu hareketleri sonucunda başkalaşım ve volkanizma hareketlerine yaygın olarak uğramasıdır.
Söz
gelimi demir, krom, çinko, bakır ve kurşun oluşumu bu tür
yer hareketleri ile ilgilidir. Fakat, bazı maden rezervlerimiz
çok zengin değildir. Bu nedenle maden çeşidi bakımından
ilk sıralarda yer alan ülkemiz, Dünya maden pazarındaki payı
açısından gerilerde bulunmaktadır. Bunun bir nedeni,
Türkiye’nin yer yüzünün ilk yerleşilen
karalarından biri olması ve maden yataklarının bir
bölümünün çok eskiden beri işletilmesidir.
Ayrıca Türkiye’nin bulunduğu arazi ,değişik jeolojik
devirlerde oluşmuş ve çok sayıda yer hareketlerine uğramıştır.
Başka bir deyişle Türkiye’nin jeolojik yapısı oldukça
karmaşıktır. Bu durum maden yataklarının çeşitliliğini
sağlarken; öte yandan maden aranmasında ve bulunan maden
yataklarının işletilmesinde çeşitli güçlüklere
neden olmaktadır.
Ülkemizdeki
maden rezervinin zengin olmamasının temel nedeni ise
Türkiye’nin bulunduğu arazinin jeolojik yapısının zengin
maden
yataklarının oluşumuna elverişli yapıda olmamasıdır.
Cumhuriyetten önceki dönemde, maden üretiminin tamamına
yakını yabancı şirketlerin elindeydi. Cumhuriyetin ilk yıllarında
madenlerimiz yabancılardan alınarak millileştirilmiştir. ******,
milli sanayinin kurulması ve gelişmesinin maden arama ve işletmeye sıkı
sıkıya bağlı olduğunu belirtmiş ve madenciliğe özel bir önem
vermiştir. Çünkü gelişen milli sanayi artan ham madde
ve enerji ihtiyacının karşılanması ancak madenciliğin geliştirilmesi ve
yeni enerji kaynaklarının sağlanmasıyla
mümkün olur.
Türkiye de Madencilik alanında ilk sistemli ve geniş ölçülü araştırma 1935 yılında Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü
(MTA) nün kurulması ile başlamıştır. Bundan sonra bir çok
yeraltı kaynağımız işletmeye açılmıştır. Türkiye madenleri
ile ilgili büyük bir kuruluşta Eti banktır. Cumhuriyet
döneminde, bulunan madenlerin işletilmesi görevi Eti
bank’a verilmiştir.
Bugün Türkiye’de
madenciliğin önemi gittikçe artmakta ve madenden faydalanma
yaygınlaşmaktadır. Madenciliğimizin gelişme yoluna girilmiştir.

HARİTA:

Türkiye’de çıkarılan önemli madenler
Demir:
En zengin demir yataklarımız, Divriği (Sivas), Hekimhan ve
Hasançelebi (Malatya), Edremit (Balıkesir), Dikili ve Torbalı
(İzmir) ve Simav (Kütahya) çevresinde bulunmaktadır.
Ereğli, Karabük ve İskenderun’da demir - çelik fabrikaları bulunmaktadır.

Bakır:
Ülkemizin en zengin madenlerinden biri olan bakır yatakları,
çoğu kez kurşun ve çinko ile birlikte bulunur. En
önemli bakır yataklarımız Karadeniz Bölgesi’nde
bulunur. Murgul (Artvin), Küre (Kastamonu), Çayeli (Rize)
ve Köprübaşı (Giresun) bu bölgedeki başlıca
yataklardandır. Ayrıca Maden (Elazığ) ve Ergani (Diyarbakır)'de de
bakır yatakları mevcuttur.

Krom: Paslanmayan ve çok sert bir maden olduğundan, madeni eşya yapımında ve kaplamasında kullanılır.
Krom yatakları altı ana bölgede toplanmıştır.

Fethiye, Köyceğiz, Denizli
Alacakaya (Guleman) (Elazığ)
Bursa, Eskişehir
Adana, Kayseri, Mersin
İskenderun, Kahraman Maraş, İslahiye
Kopdağı (Doğu Anadolu)

Krom madeni Antalya ve Guleman’daki ferro-krom tesislerinde işlenmektedir.
Boksit:
Alüminyumun hammaddesi olan boksit çok hafif olduğundan
uçak sanayiinde, otomobil, ev, elektrik malzemesi yapımında
kullanılır.
Boksit
yatakları Seydişehir (Konya), Akseki (Antalya) İslahiye (Gazi Antep) ve
Milas (Muğla) civarında bulunur. Buralarda çıkarılan boksit,
Seydişehir alüminyum tesislerinde işlenmektedir.
Bor Mineralleri:
Ülkemiz bor rezervi bakımından Dünya’nın en zengin
yataklarına sahiptir. Bu nedenle, bor madeninin çoğu
ihraç edilmektedir. Bor madeninden elde edilen boraks ve asit
borik nükleer alanda, jet ve roket yakıtında katkı maddesi olarak,
ayrıca sabun, tekstil, cam, kâğıt sanayii, vb alanlarda
kullanılır.
Bor
mineralleri Balıkesir, Susurluk, Bigadiç çevresi ile
Kütahya, Emet ve Eskişehir çevresinde çıkarılır.
Çıkarılan mineraller Bandırma’daki tesislerde işlenir.

Kükürt:
Kükürt gübre, kimya ve boya sanayiinde kullanılır.
Ayrıca kauçuğun işlenmesinde ve sülfirik asit
üretiminde de kullanılır.
Ülkemizde kükürt yatakları Keçiborlu (Isparta) ve Milas (Muğla) çevresinde bulunmaktadır.
Zımpara Taşı:
Çeşitli kesici, torpüleyici ve silici aletlerin yapımında
kullanılan zımpara taşı yönünden ülkemiz çok
zengindir. Tire (İzmir), Manisa, Söke (Aydın), Milas (Muğla) ve
Tavas (Denizli) da çıkarılır.

Barit:
Suda erimeyen bir maden olduğundan boya, deri, kimya, cam ve
kauçuk sanayiinde kullanılır. Ülkemiz barit yatakları
bakımından zengin sayılır. Antalya, Muş, Gazi Antep ve Eskişehir
çevresinde barit yatakları bulunmaktadır.
Tuz:
Türkiye tuz yatakları bakımından son derece zengindir. Kaya tuzu
yatakları üçüncü jeolojik zamanda, kapalı
göl havzalarında suların buharlaşması ile oluşmuştur. Son yıllarda
tuz üretimimiz üç kat artmıştır.
Türkiye’deki
tuz üretiminin çoğu, Tuz Gölü ile İzmir
Çamaltı tuzlasından sağlanır. Kaya tuzu yatakları,
Çankırı, Kars, Iğdır ve Nevşehir çevresinde bulunmaktadır.

Cıva:
Tek sıvı madendir. Zirai ilaç yapımında, kâğıt sanayiinde,
suni gübre üretiminde ve boya sanayiinde kullanılır.
Türkiye’de Sarayönü (Konya), Ödemiş (İzmir),
Manisa ve Uşak çevresinde çıkarılmaktadır.
Kurşun - Çinko:
Genelde kurşun ve çinko bir arada bulunur. Ülkemizde Keban
(Elazığ) ve Kayseri çevresinde kurşun-çinko yatakları
vardır.
Lületaşı: Eskişehir çevresinde çıkarılır ve işlenir. Süs eşyası yapımında kullanılır.

Oltutaşı: Erzurumun Oltu ilçesinde çıkarılır ve işlenir. Süs eşyası yapımında kullanılır.

Fosfat:
Gübre hammaddesi olarak kullanılan fosfat ihtiyacımızı karşılamaz.
Fas, Tunus ve Cezayir’de yaygın olarak görülür ve
daha çok bu ülkelerden ithal edilir.
Türkiye’deki en zengin fosfat yatakları Mazıdağı (Mardin),
Adıyaman, Bingöl ve Bitlis’te bulunmaktadır.
Manganez:
Çeliğe sertlik kazandırmak ve direncini artırmak için
kullanılır. Uşak, Afyon, Muğla, Adana, Erzincan, Artvin ve Trabzon
çevresinde manganez yatakları bulunur. İhtiyacı karşılamaz. Bu
nedenle ithal edilir.
Mermer:
Ülkemiz mermer bakımından zengindir. Afyon, Kütahya, Marmara
Adası, Kırşehir, Tokat ve İzmir çevresinde çıkarılır.
Yurt dışına ihracatı yapılır.

Volfram (Tungsten):
Çok sert olması nedeniyle özel sanayi çeliği olarak
kullanılır. Demiryolu, iş makineleri, uçak ve gemi yapımı
yanında, ampüllerde enerjiyi ışığa çevirmede kullanılır.
Bursa Uludağ’da çıkarılıp işletilmektedir. Fakat son
yıllarda üretimi durmuştur.
Asbest
(Amyant): 14 bin °C sıcaklığa dayanır. Isıya dayanıklı araç
ve gereç yapımında kullanılır. Konserojen madde bulundurması
nedeniyle, kullanımı sınırlandırılmıştır. Eskişehir, Bursa, Erzincan,
Hatay, Kars, Ağrı, Malatya, Sivas, İskenderun, Uşak ve Konya’da
çıkarılır.
Antimon: Kurşunla
karıştırılarak cephane ve batarya yapımında kullanılır. Yüksek
verimli antimon yatakları: Niğde, Tokat ve Ödemiş'tedir.

Gümüş:Kütahya'daki Gümüş köyde üretilmektedir. Keban ve
Gümüşhane'deki
yataklar, çok eskiden buyana işletildiği için ekonomik
değerini yitirmiş ve kapatılmıştır.

[b]Nikel:Daha çok kaplamacılıkta (Nikelaj) kullanılan nikel cevherinin, en zengin yatakları Manisa'dadır.
Flüorit: Maden,
cam, kimya, seramik ve optik sanayinde kullanılan flüorit; daha
çok Karaman (Kırşehir) Şefaatli (Yozgat) Ovacık (Kütahya)
ve Beyli kahırda (Eskişehir) bulunmaktadır. [/b]

» MADENLER VE MADEN ÇEŞİTLERİ
» MADEN ÇEŞİTLERİMİZ NELERDİR
» DEFİNE GÖMÜ MADEN ARAMA
» KAYA ÇEŞİTLERİ
» KAYA ÇEŞİTLERİ